PENTAPOLİS ŞEHİRLERİ- EUCARPEİA-OKARPİYA (EMİRHİSAR)

Truva Kralı’nın kızı Eucarpeia (Okarpiya) adına Miladdan önce  1150 yıllarında kurulmuştur.   Bu  şehrin yeri uzun uzun tartışmalar ve araştırmalar neticesinde İlçemiz  Emirhisar Köyü’nde olduğu  ortaya  çıkmıştır.  Yukarı Glacus (Klaudros – Gılandıras – Karadirek) vadisindeki  şehirlerden  Eucarpeia, klasik ve Bizans dönemine ait Sandıklı Ovasının beş   şehrinden  oluşan  Pentopolis’ in  en önemli şehridir.     Eucarpeia bugünkü Emirhisar köyünün kuzeyindeki tepede yer almaktadır.

Hamilton 1937 yılında burada incelemelerde bulunmuş fakat buranın adını kitabında Emirhasan olarak vermiştir.

Ramsay ise burayı 1883 yılında gezmiştir. Eucarpeia kalıntıları günümüzde bile farkedilebilmektedir.  Ramsay  Eucarpeia’nın batı yakasında lahit yapılması için bir parçası kesilmiş kayanın üzerinde Yunanca  bir yazıt bulmuştur.  Birbirlerine  çok  yakın olan bu şehirler  Roma Cumhuriyet çağında serbest şehir  olarak para basmaya başlamış ve aralarında bir birlik kurarak Pentapolis adını almışlardır.  Eucarpeia ise Pentapolis’in consul merkezi oldu.  Pentapoliste Hristiyanlık gizlice pek erken yayıldığından Hiearapolis  diğerlerinden üstün durum aldığından şehrin merkezi buraya taşındı. Beş  şehirden  üçü olan;Otrus,Eucarpeia ve Brozos Roma  çağında Glaukos adını  alan Karadirek (Gılandras) Küfü Çayı üzerinde yer almış bulunuyorlardı. Küfü  ve  Karadirek  Çayı  boyuncaEumenia (Çivril-Işıklı)’ dan gelen büyük Roma yolu bu üç şehirden geçiyordu.  Apemia’dan  (Dinar)  gelen  ve  Stektorium’a  (Menteş) uğrayan  güney  yolu  ise Hierapolis’ten geçerek Brozos’ta birleşip küçük  Sincanlı  Hasan  belinden Kidyessus’e (Küçük höyük) geçiyordu.

Hamiton’un    tarifinden  ve  mekanların  genel   karakterinden Eucarpia’nın  bölgede başkent olduğu ve Pentapolisteki en zengin şehrin  burası olduğu sonucuna varılmıştır.Ramsay’da Hamiton’un bu görüşüne katılıyor ve ayrıca Eucarpia’nın bölgenin ticari merkezi olduğunu söylüyor. Eucarpitikon  (Eucarpiaovası)  olarak  anılanşehrin  adı  bronz  sikkelerin  üzerine  basılmıştır. Bu  şehir  Roma Cumhuriyet  ve  krallık  dönemlerinde bir çok bahane ile para basmıştır.Paralarında belediye başkanları ve yöneticilerin adlarına yer verilmiştir. Şehrin  kendine  özgü  geyikli  Artemis’i ve şehrin adına kurulduğu prenses Eucarpeia’nın resimleri ile  tapınağındaki  diğer Kybele, Dionizos, Hermes, Poseidon,Asklepios putlarına ait resimler bulunmaktadır.Gordionos çağında (Miladi :238-244 yıllarında),yeni bir  tapınak   yapılmıştır. Bu tapınağın içersinde; Thyke  ilahesi  ile gösterilmiştir.Dini törenler,festivaller ve açılış törenleri nedenleri ile para basılmıştır. Daha sonra İmparator Hadrian döneminden itibaren sikkelerin üzerine şehrin kendi adı basılmıştır.

Eucarpia’da M. Auralius’a ithaf edildiği bilinen  bir grup heykelin olduğu  bilinmektedir. Bu  heykellerdeki   çizimlerde,  avcı  Artemis temsil edilmiştir.  Artemis’in sol  kolu küçük bir idolün üzerinde durmakta  bir  yandan  da sağ kolu sadaktan bir ok atmak için yükselmiş  bulunmaktadır. Artemisin  sağında  ise  bir  geyik  ona   doğru bakmaktadır.Küçük idol ise eski  bir  tanrıçayı  ilkel  şekliyle  temsil etmektedir.Başında polos olan küçük  heykelin  sağ  eli  göğsünün üzerinde  sol  eli  ise  yanına  sarkık  durmaktadır. Ramsay’ın  öne sürdüğü görüşe

göre bu heykel  Eucarpia’daki  Artemis  tapınağında bulunuyordu.Bu tapınağın M.Auralius adına yeniden yapıldığı görülmektedir. Böyle masraf gerektiren bir işi üstlenmek için merkezi hükümetten izne ihtiyaç vardı.  Bu  izin  C.  Claudius  Flaccus’un iyi ilişkileri sayesinde  elde  edilmiştir.  Onlarında  bu  hizmetleri basılan paralar üzerinde anıldı. Eucarpia’da sikke  basma  işlemi  Augustus zamanından Volusian zamanına kadar devam ettiği  görülmektedir.   Sikkeler;  yarı  bağımsız sikkeler  ve  İmparatorluk dönemi sikkeleri olarak  basılmıştır

Augustos  zamanında Eucarpia Glaukos vadisinde  yer  alan  Pentapolis  şehirleri arasında sikke  basan  tek  şehir   olması  Eucarpia’nın önemini daha da ortaya çıkarmaktadır. Augustos zamanında sikkeler üzerinde EYKAPITITIKOY yer almaktadır. Eucapeia akropolü, geçen  yüzyıla  kadar  hala görünen Roma dönemine  ait  şehir  surları ve birkaç binanın bulunduğu  yer  Emirhisar  Köyü’nün  Kuzey batısında bulunan bir tepe üzerindedir.Bunlar define ve antika avcıları tarafından yıllarca yapılan tahribat  sebebiyle  harap edilmiştir. Ama buradan çıkmış olan birkaç sütun,Afyon Müzesi’nde bulunmaktadır.
Şimdiye kadar  incelemiş olduğumuz Pentopolis şehirlerinde hiçbir resmi  kazı  yapılmamış, bulunan tarihi kalıntı ve eserler ise şahıslardan temin edilebilmiştir.Kısaca  Pentopolis  şehirlerinin  en önemli bir şehri olan Eucarpeia Roma  döneminde yarı özerk konumuyla ve imparator adına bronz sikkler basan tek pentopolis şehridir, diyebiliriz.